Door: Laura Beljaars
Cardiff, 27 september 2018 – Vaak wordt gedacht dat de oorzaak van tics bij het syndroom van Gilles de la Tourette volledig ligt in de hersenen. Nu blijkt dat dit niet het geval is. Tourette-gerelateerde dwang en ‘aanraaktics’ lijken te ontstaan in samenspraak met objecten en elementen in de ruimte. Een vinger wordt naar een tafelpunt ‘gezogen’; de tafel moet aangeraakt worden. Dit blijkt uit onderzoek van Diana Beljaars, gedaan op Nederlandse proefpersonen. Vandaag promoveert zij aan Cardiff University in Wales.
Een andere kijk
In haar proefschrift brengt Beljaars sociale geografie samen met de medische wereld, vanuit waar Tourette vaak bekeken wordt. Dit geeft ruimte voor een andere kijk op het syndroom: in plaats van het uitgangspunt van een ‘fout’ in de hersenen, speelt de omgeving een actieve rol in het veroorzaken van symptomen. Dit kan verklaren waarom bepaalde aspecten in het dagelijkse leven meer moeite of energie kosten. Ook kan het verklaren waarom bepaalde behandelingen wel of niet goed werken: de oorzaak kan in de omgeving liggen, in plaats van bij de patiënt of de therapie zelf.
Boodschap
Beljaars’ boodschap voor mensen met Tourette en hun omgeving is dat tics in sommige ruimtes nou eenmaal erger zijn. De oorzaak hiervan ligt dan in de ruimte, niet in de persoon zelf. Met deze wetenschap kunnen tics doelgerichter worden aangepakt. Bij verergerde tics wordt vaak gebruik gemaakt van gedragstherapie, ontspanningsoefeningen en andere strategieën, het aanpassen van de ruimte kan hier nu aan worden toegevoegd.
De chaos beteugelen
Al langer is het bekend dat mensen met Tourette veel last hebben van chaos en drukte in hun hoofd. Dwang en aanraaktics blijken te helpen bij het beteugelen van deze chaos. Ze zijn niet nutteloos, integendeel, ze zijn er vaak op gericht om stabiliteit te brengen. Zo moet een lange houten lat gelijk liggen aan de rand van een werkbank, omdat de horizontale lijnen dan gelijk zijn. In plaats van sociale ruimtes met gebruiksobjecten, ziet iemand met Tourette een spektakel van lijnen, vlakken, kleuren, puntjes en texturen die met elkaar in verband staan en in elkaar overlopen. De dwang en tics zijn er dan op gericht om orde in de chaos te brengen wanneer een ruimte niet aangepast kan worden.
Door de ogen van iemand met Tourette
Beljaars deed kwalitatief onderzoek door middel van interviews met Nederlandse Tourette-patiënten. Daarnaast maakte ze gebruik van een speciale eye-trackingbril, waardoor gemeten kon worden waar men precies naar keek op het moment van de tic. Dit onderzoek vond plaats in de eigen omgeving van de patiënt. Door gebruik te maken van de eye-trackingbril was Beljaars in staat te kijken vanuit het oogpunt van de persoon met Tourette.
Stichting Gilles de la Tourette feliciteert Diana Beljaars met haar promotie en is blij bijgedragen te kunnen hebben aan het werven van proefpersonen. Dit onderzoek zorgt voor een belangrijk nieuw perspectief op het syndroom van Gilles de la Tourette en de behandeling ervan.